Menü Forumlar Popüler İçerikler Arama
Yavuz Sultan Selim Dönemi Sefavi İlişkileri

Yavuz Sultan Selim Dönemi Sefavi İlişkileri


Erdebil Sufileri neslinden gelen Seyh Haydaroglu Sah Ismail'in, mense itibariyle Anadolu'lu Boy ve Uluslardan Ustaclu, Samlu, Rumlu (Anadolulu), Musullu, Tekelü, Bayburdlu, Çapanlu, Karamanlu, Dulkadirlu, Varsak, Afsar, Kaçar ve Karacadag Sufilerini etrafina toplamak suretiyle l500'de Azerbaycan, l507'de Diyarbekir, niayet l508'de de Bagdad'i alip Akkoynul Türkmen Devleti'ne son vermesi, Yakindoguda Anadolu'nun ve Osmanli Devleti'nin aleyhine tecelli etmesi mukadder yeni bir buhranin zuhuruna sebep olmustu.

Ehl-i Beyt sevgisi iddiasiyle Iran'da Siî bir devlet kuran Sah Ismail'in, dedesi Seyh Cüneyd ve babasi Seyh Haydar gibi, halifeler (Daî = propagandaci) göndermek suretiyle Anadolu'nun, Bâtinî fikirlere sahip halki arasinda giristigi propaganda faalieyetleri gayesine ulasmis görünmektedir. Bu propagandanin sebep oldugu olaylardan, II. Bâyezid dönemi anlatilirken kismen bahsedilmis ise de Osmanli - Safevî münasebetlerini ve Yavuz'un Iran'a karsi girismek zorunda kaldigi savasin sebeblerini daha iyi anlayabilmek için az da olsa Anadolu'daki Siî faaliyetlerine deginmek gerekiyor.

Osmanli ülkesinde Siî faaliyet ve tesebbüslerin çogaldigi devir, sehzâdeler arasindaki rekabetin meydana çiktigi bir zamana tesadüf eder. Nitekim, bu karisiklik anlarinda timarlari ellerinden alinip baskalarina verilen bir kisim Tekeli sipahileri, propagandanin da tesiriyle Sah Ismail'in vaadlerine aldanarak Iran'a göç etmislerdi. Bunlar, daha önce temas edilen Sah Kulu (Veya Osmanli deyimi ile Seytan Kulu)'nun isyanında önemli rol oynamislardi. Bâyezid'in aldigi tedbirler, Siî tehlikesini bertaraf edememisti. Bununla beraber II. Bâyezid, oglu Selim'e tahti teslim ederken "Kizilbastan ehl-i Islâmin intikamini aliviresin" demisti. Öyle anlasiliyor ki, ülke ve Sünnî Islâm dünyasi için Siî tehlikesini önleyebilecek sehzâdenin Selim oldugu hususunda herkes ittifak etmisti. Nitekim halkin fikrine tercüman olan Celalzâde, bütün meclislerde ozanlarin: "Yürü Sultan Selim devrân senündür" diye türkü çikardiklarini belirtir.

Filhakika Bâyezid'in son senelerinde sehzâdeler arasindaki vaziyetten istifade etmeyi düsünen Sah Ismail, faaliyetlerini artirmis ve daha sonra yanina kaçacak olan Sehzâde Ahmed'in, Kizilbasligi kabul eden oglu Murad'i da himayesine almisti.

Yavuz'un agabeyi olan Sehzâde Ahmed'in en büyügü Murad adini tasiyan dört oglu vardi. Murad, babasinin Amasya'dan ayrilmasindan sonra bura valiligini yapti. O, Amasya ve Çorum çevresinde bulunan Kizilbaslarin tesiriyle Siîligi sevmeye ve benimsemeye basladi. Bu yüzden Siîler tekrar harekete geçtiler. Sahkulu, Antalya'dan Iç Anadolu'ya dogru ilerlerken Amasya ve çevresinde bulunan Kizilbaslar, küme küme toplanip sehirleri yakip yiktilar. Sahkulu, Bati ve Güney Anadolu'daki faaliyetleri yürütürken, Orta Anadolu'dakini de Nur Ali Halife idare ediyordu. Rumiye'li olan Nur Ali Halife, Sah Ismail tarafından Amasya ve çevresine gönderilmisti. Nur Ali Halife, devletin çok nazik bir zamaninda, Çorum, Amasya, Yozgat ve Tokat taraflarinda bulunan Yörük, Türkmen ve Kürd alevîlerini devletin aleyhine kiskirtmak üzere görevlendirilmisti. Hele 3000 Kizilbasla Faik Bey kuvvetlerini yenip Tokat'i zapt edip Sah Ismail adina hutbe okutmasi, daha sonra, Amasya Vaisi Sehzade Ahmed tarafından üzerine gönderilen Yular -Kisdi Sinan Pasa'yi magub etmesi, yeni bir buhranin çikmasina sebep olmustu.

Nur Ali'nin tesvikiyle harekete geçen Kara Iskender ve Isa Halife, Çorum ile Amasya havalisinde bulunan Kizilbaslari ayaklandirdilar. Bunlardan, Sah adina asker toplayip, baslarina kirmizi tac giydirdiler. Ondan dolayi bunlara Kizilbas (Surhser) denildi. Bu iki halifenin telkinlerine kanan Sehzâde Ahmed'in oglu Murad, merasimle kirmizi taci giyerek Kizilbas olur. Murad, etrafinda bulunan halifeleri Geldigelen'de toplantiya çagirir. Gelmeyenleri öldürtüp mallarini yagma ettirir. Sehzâde Ahmed, oglunu yola getirmek için epey ugrastiysa da muvaffak olamadi. Bundan sonra Sehzade Murad, Nur Ali Halife ile birlestigi gibi Tokat'i atese verip yakacak, arkasindan da Nur Ali ile Sah Ismail'e siginacaktir.

Bütün bu olaylar, iki devletin arasinin gittikçe bozulmasina sebep olmustu. Babasini da dinlemeyen Murad'in, Iran'a siginip Sah'tan yardım görmesi, durumu daha da vahim bir hâle getirmisti. Pâdisah, Kizilbasligi kabul eden Murad'i Sah Ismail'den istemisti. Sah Ismail ise bunun için gönderilmis olan Türk elçisini Iran sarayinda öldürtmüstü. Öbür yandan Sah Ismail, Sultan Ikinci Bâyezid devrinde baslamis oldugu yikici hareketlerini Anadolu'da devam ettiriyordu. Bu hususta onun, Karamanogullari ve onlarla akrabalik kurmus olan Turgutogullari ile gizli mektuplasmalari oluyordu. Nitekim 7 Rebiülevvel 9l8 (23 Mayis l5l2) de Musa Turgutoglu'na yazdigi mektup çok dikkate sayandi. Çünkü bu mektubunda o, degerli adamlarindan Ahmed Karamanlu'yu o tarafa gönderdigini, ona tabi olunmasini ve birlikte hareket edilmesini istiyordu. Yavuz'un tahta çikisindan bir ay kadar sonra yazilan bu mektup, Sah Ismail'in Osmanli Devleti'ni parçalamak yolundaki çabalarinda hâlâ israr ettigini gösteriyordu. Bundan baska Sah Ismail, Osmanli tahtina çikisindan dolayi Yavuz'u tebrik etme ihtiyacini bile duymuyordu. Çünkü Sah Ismail, Akkoyunlu ve Karakoyunlu ailelerini ortadan kaldirarak kuvvetlerini artirmis, Sirvan ile Mazenderân topraklarina hâkim olmus, Irak- Arab'a ve Horasan'a kadar uzanmis; stratejik mevkii büyük olan Diyarbekir'i ele geçirmis; Özbek Hani Seybek'i yenerek Ceyhun'un beri tarafindaki ülkeleri feth etmisti. Hammer'in de ifade ettigi gibi Sah Ismail, öldürülen Seybek'in kafatasini altinla kaplatarak kadeh olarak kullanmisti. O, bu basin derisini baharatla doldurarak zaferinin bir nisanesi olarak Yavuz Sultan Selim'e göndermisti. Böylece Sah Ismail, askerî kuvvet ve kabiliyetiyle, hatta bundan daha ziyade propaganda ve nifak ekibi tarzinda teskilâtlandirdigi tarikat ve mezheb organizasyonu ile Erzurum, Kars, Diyarbekir, Musul, Bagdad, Horasan, Semerkant ve Buhara'nin güneyini içine alan büyük bir devlete sahip olmustu. On dört senelik hükümdarliginda giristigi muharebelerin tamaminda gâlip gelmisti. On dört kadar hükümdar ve meliki yenmisti. Bu zaferleriyle hakli bir gurur duymakta, dünyanin büyük devletleri arasinda sayilan kudretine güvenmekte idi. L00 - l20 binlik bir süvari ordusuna sahip bulunmakta idi. Bütün bunlar gözönüne alindigi zaman Sultan Selim'e de gâlip gelecegini ümid ediyordu.

Sah Ismail, Iran'da kisa bir zaman içinde fevkalâde kuvvetlenen Safevî Devleti'ni kurdu. Burada, zaten yaygin bulunan Siî mezhebini, devletin resmî mezebi haline getirdi. Siyasî ve dinî basbuglugu kendi sahsinda topladi. Bu arada Siî telkinleri yaymak hususunda Anadolu'da çok müsait bir zemin buldu. Öyle ki, Safevî hânedaninin muvaffakiyetinde Anadolu Kizilbaslarinin da rolü oldu. Sahin daî ve halifeleri tarafından halk arasina sokulan emirleri, büyük bir kudsiyeti haiz telakki ediliyordu. Bu yüzden, Osmanli hânedanina gâsip nazari ile bakan bir cereyan günden güne büyüyordu. Gerçekten kendisine bagli olanlar ile komutan ve askerleri âdeta kendisine perestis edercesine itaat etmekte idiler. Nitekim sik Pasazâde, halkin, askerlerin ve müridlerinin Sah Ismail'e olan bagliligini su ifadelerle dile getirir: " Müridleri ona tabi oldular. Öyle ki memeketteki bütün müridleri birbirleri ile bulusunca "Selâmün aleyküm" diyecekleri yerde "Sah" diyorlardi. Hastalarini ziyarete gittikleri zaman dua yerine de "Sah" diyorlardi. Anadolu'daki Ehl-i Sünnet'e mensûb Müslümanlar, onun buradaki müridleine "bunca zahmet çekip Erdebil'e varacaginiza Mekketu'l-Lah (Ka'be)'a gitseniz, Hz. Peygamber'i ziyaret etseniz daha iyi olmaz mi? Dediklerinde onlar " Biz, diriye variriz, ölüye varmayiz" derlerdi.

Iran'da bu gelismeler olurken, Ehl-i Sünnet efkâr-i umumiyesinde büyük bir endise hüküm sürmekte, Kizilbas faaliet ve hareketleri derin bir izdirap ve aciyla izlenmekte idi. Gerek Misir'da gerekse Osmanli diyarinda Islâm efkâr-i umumiyesi, bu proplemi çözecek bir el ariyordu. Misir'da, daha önceki Fâtimî tecrübesinin aci ve korkunç hatiralari henüz hâfizalarda tazeligini koruyor, Bagdad'daki Siî Büveyhîlerin (Büveyhogullari) zulümleri akillara geliyor; Bâtinî beliyyesinin kanli sahneleri tekerrür edecek saniliyordu. Bu üzden, Sah ve askerlerinin vahsiyâne zulümleri endise ile takib ediliordu.

Agabeyleri ile olan problemleri halleden Sultan Selim, gerçek gayesini anladigi Sah Ismail'e büyük bir darbe vurmak için hazirlanmaya baslar. Bu maksatla, Anadolu'da devlet için tehlikeli gördügü Kizilbaslardan bir kismini ya haps etmis veya öldürtmek suretiyle içeride çikabilecek isyanlari önlemeye çalismisti.

Ibn Iyas (Bedayiu'z-Zuhur, IV, l9l)'in ifadesine bakilacak olursa Sah Ismail, Memlûk Devleti için de büyük bir tehlike idi. Zira o, Kahire'de bulunan Sünnî halifeye karsi Siî mezhebini destekleyip orayi da kendi mezhebine sokmak için çaba harciyordu. Bu gayenin tahakkuku için de her hareketi mübah görüyordu. Bu sebeple olacak ki, Frenkleri, Memlûkler aleyhine kiskirtip onlarin denizden, kendisinin de karadan Suriye üzerine yürümesini teklif etmisti.
Son Güncelleme : 27.01.2024 08:05:36
Yavuz Sultan Selim Dönemi Sefavi İlişkileri ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz.
Facebook Twitter Pinterest whatsapp
Yavuz Sultan Selim Dönemi Sefavi İlişkileri Yorumları
şifre

1 Yorum Yapılmış "Yavuz Sultan Selim Dönemi Sefavi İlişkileri"
günümüz şartlarına göre değerlendirecek olur isek çokça anlaşılmayan kelime var, ama yinede uğraştığınız için teşekkür ederim
Ramazan Himmet . 18.03.2014
CEVAP YAZ
Yavuz Sultan Selim Kimdir
Yavuz Sultan Selim Kimdir
Yavuz Sultan Selim kimdir sorusuna 9. Osmanlı padişahı, ilk Osmanlı halifesi ve 88. İslam halifesidir diyebiliriz. 10 Ekim 1470 senesinde Amasya'da doğmuş, babası 2. Beyazıt, annesi ise Gülbahar Hatun'dur. Şehzadeliğinde alimlerden din ve fen ilimler...
Yavuz Sultan Selim Dönemi Memlük İliskisi
Yavuz Sultan Selim Dönemi Memlük İliskisi
Takib ettigi siyaset yüzünden iki devlet arasinda devam eden iyi münasebetlerin bozulmasina sebep olan Aalüddevle Bozkrt Bey'in, Selim tarafından bertaraf edilip Dulkadir Beyligi'nin Sehsüvaroglu Ali Bey'e verilmesi, Memlûk Sultanligi'nda bir endisey...
Yavuz Sultan Selim Dönemi İran Seferi
Yavuz Sultan Selim Dönemi İran Seferi
Yavuz Sultan Selim Dönemi İran Seferi, Sultan Selim tahta çıktığı zamanlarda Osmanlı sıkıntılı bir dönem yaşıyordu ve bunalımın en büyük nedeni Şii Safevi Devleti idi. Osmanlı Devleti'nin Anadolu'daki egemenliğinin sağlamlaşması için Safevi Devleti'n...
Yavuz Sultan Selim'in Doğu Siyaseti
Yavuz Sultan Selim'in Doğu Siyaseti
Trabzon'da vali bulundugu siralarda Sah Ismail'in faalietleri sonucu memlekette meydana gelen ve Siîlige dayanan iç isyanin tehlikeli boyutlarini gören Yavuz Sultan Selim, ancak babasinin yerine geçip iç güvenligi sagladiktan sonra yüzünü doguya çevi...
Yavuz Sultan Selim Şiirleri
Yavuz Sultan Selim Şiirleri
Yavuz Sultan Selim şiirleri, çoğunlukla Farsça olarak yazılmıştır. Farsça'yı en iyi kullanan Osmanlı Devleti'nin padişahlarından olan Yavuz, çok güzel Farsça Divan hazırlamıştır. Bunun yanında Arapça şiirleri de bulunmaktadır. Türkçe şiirler yazdığı ...
Yavuz Sultan Selimin Ölümü
Yavuz Sultan Selimin Ölümü
Yavuz Sultan Selim'in Ölümü, kara çıban denilen ve zamanın kanseri olarak düşünülen bir rahatsızlık yüzünden hastalanarak vefat ettiği bilinmektedir. Yavuz Sultan Selim'in tahta çıktıktan sonra, hükümdarlığı çok kısa süre sonra son bulmuştur. Fakat t...
Yavuz Sultan Selimin Tahta Çıkışı
Yavuz Sultan Selimin Tahta Çıkışı
Yavuz Sultan Selim'in Tahta Çıkışı, Babası 8. Osmanlı Padişahı olan 2. Bayezid'tir. Annesi Dulkadiroğulları Beyliği'nden Gülbahar Hatun olarak bilinir. Babası Amasya'da şehzade iken dünyaya gelen Selim 10 Ekim 1470'de dünyaya gelmiştir. Tahta çıkıp 9...
Yavuz Sultan Selimin Eşleri
Yavuz Sultan Selimin Eşleri
Yavuz Sultan Selim'in Eşleri arasında, Tarihe damgasını vuran Kanuni Sultan Süleyman'ın annesi olan Ayşe Hafsa Sultan'da bulunmaktadır. Ayşe Hafsa Sultan tarihte Valide Sultan olarak bilinmektedir. Bunun yanı sıra Yavuz Sultan Selim'in eşleri arasınd...
Yavuz Sultan Selimin Yaptığı Yenilikler
Yavuz Sultan Selimin Yaptığı Yenilikler
Yavuz Sultan Selim'in Yaptığı Yenilikler, Yavuz Sultan Selim'in Mısır'a yaptığı sefer sonucunda kutsal topraklar Osmanlı Devleti'nin egemenliği altına girmiştir. 6 Temmuz 1517 yılında Kutsal Emanetler (Emanet-i Mukaddese) adı verilen ve aralarında Mu...
Yavuz Sultan Selimin Fetihleri
Yavuz Sultan Selimin Fetihleri
Yavuz Sultan Selim'in Fetihleri sayesinde, Osmanlı topraklarını genişleterek daha da zengin olmasını sağlamıştır. Hüküm sürdüğü 8 yıl boyunca, Vatani için at üzerinde geçirmiştir. Osmanlı Devleti'nin en iyi yıllarını yaşamış olup, Kendisinden sonra y...
Yavuz Sultan Selimin Hayatı
Yavuz Sultan Selimin Hayatı
Yavuz Sultan Selim'in Hayatı; Osmanlı padişahlarının dokuzuncusu, İslam halifelerinin yetmiş beşincisi, ikinci Beyazıt'ın oğlu, Kanuni Sultan Süleyman'ın babasıdır. Annesi Dul Kadir oğulları Beyliğinden Gülbahar Hatun, eşinin adı Ayşe Hafsa Sultan'dı...
Yavuz Sultan Selim Dönemi
Yavuz Sultan Selim Dönemi
Yavuz Sultan Selim dönemi, 8 yıllık bir sürede Osmanlı toprakları iki buçuk kat daha büyümüştür. 1. Selim, Mekke ve Medine'nin Hizmetkarı ve Yavuz olarak anılan 1. Selim 10 Ekim 1470 tarihinde doğmuş olan 88. İslam Halifesi ve 9. Osmanlı padişahıdır....

 

Yavuz Sultan Selim Köprüsü
Yavuz Sultan Selim Camii
Şah İsmail ve Yavuz Sultan Selim
Yavuz Sultan Selimin Fethettiği Yerler
Yavuz Sultan Selim Türbesi
Yavuz Sultan Selim Kürt Şiiri
Yavuz Sultan Selim Babası
Yavuz Sultan Selim Babasını Öldürdü Mü
Yavuz Sultan Selim Tuğrası
Yavuz Sultan Selim Mısır Seferi
Yavuz Sultan Selim Bedduası
Yavuz Sultan Selim Dedesi
Yavuz Sultan Selim Çocukları
Yavuz Sultan Selim Küpe
Turnadağ Savaşı
Ridaniye Savaşı
Çaldıran Savaşı
Yavuz Sultan Selim Kimdir
Yavuz Sultan Selim Dönemi Memlük İliskisi
Yavuz Sultan Selim Dönemi İran Seferi
Yavuz Sultan Selim Dönemi Sefavi İlişkileri
Yavuz Sultan Selim'in Doğu Siyaseti
Yavuz Sultan Selim Şiirleri
Yavuz Sultan Selimin Ölümü
Yavuz Sultan Selimin Tahta Çıkışı
Yavuz Sultan Selimin Eşleri
Yavuz Sultan Selimin Yaptığı Yenilikler
Yavuz Sultan Selimin Fetihleri
Yavuz Sultan Selimin Hayatı
Yavuz Sultan Selim Dönemi
Popüler İçerik
Yavuz Sultan Selim Bedduası
Yavuz Sultan Selim Bedduası
Yavuz Sultan Selim'in bedduası diye öne sürdükleri bedduanın ne mantıklı bir açıklaması var ne de ispatı var. Bu Türk- Kürt kardeşliğini bozmak içi...
Yavuz Sultan Selim Dedesi
Yavuz Sultan Selim Dedesi
Yavuz Sultan Selim'in Dedesi, İstanbul'u fethi ile tanınan Fatih Sultan Mehmed'dir. Osmanlı Padişahları arasından yedinci hükümdar olmuştur. 1431 yılı...
Yavuz Sultan Selim Çocukları
Yavuz Sultan Selim Çocukları
Yavuz Sultan Selim Çocukları, On dört çocuğu olduğu bilinmektedir. Yavuz Sultan Selim'in kayıtlara geçen eşi Valide Sultan diye anılan, Ayşe Hafsa sul...
Yavuz Sultan Selim Küpe
Yavuz Sultan Selim Küpe
Yavuz Sultan Selim Küpe, Yavuz Sultan Selim'i küpe takıp takmadığı hakkında pek çok görüş bulunmaktadır. Yıllardır bize Yavuz Selim diye (alıntı), Şah...
Turnadağ Savaşı
Turnadağ Savaşı
Turnadağ savaşı, Osmanlı devleti ile Dulkadiroğulları beyliği arasında olmuştur.12 haziran 1515 tarihinde yapılan savaş Yavuz Sultan Selim döneminde y...
Ridaniye Savaşı
Ridaniye Savaşı
Ridaniye savaşı Osmanlılar ile Memlûklar arasında meydana gelmiştir. Savaş 23 Ocak 1517 tarihinde gerçekleşmiştir. Bu savaş 24 Ağustos 1516 yılında ...
Çaldıran Savaşı
Çaldıran Savaşı
Çaldıran savaşı, Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim ile şii inançları kurulmuş olan Safevi devletinin başındaki Şah İsmail arasında geçen bir meydan ...
Popüler İçerik Son Forum Konuları Yardım Sayfaları  
Yavuz Sultan Selimin Eşleri
Yavuz Sultan Selimin Yaptığı Yenilikler
Yavuz Sultan Selimin Fetihleri
Yavuz Sultan Selimin Hayatı
Yavuz Sultan Selim Dönemi
Gizlilik Politikası  
Çerez (Cookie) Politikası
Güvenlik Politikası
Bizimle İletişime Geçin
Forumlar
Site Haritası
Feed
Son Forum Konuları
Yardım Sayfaları
Gizlilik Politikası  
Çerez (Cookie) Politikası
Güvenlik Politikası
Bizimle İletişime Geçin
Forumlar
Site Haritası
Feed
Sitede yer alan haber ve içeriklerin tüm hakları saklıdır ve buradaki bilgiler sadece bilgilendirme amaçlı olup, kullanımına, uygulanmasına, satın alınmasına, delil gösterilmesine veya tavsiye edilmesine aracılık etmez. Sitemizdeki bilgiler, hiç bir zaman kesin bilgi kaynağı olmayıp, kullanıcılar tarafından eklenmiştir veya yorumlanmıştır. Buradaki bilgiler sitemizin asıl görüşlerini içermeyebileceği gibi hiçbir taahhüt ve tavsiye yerine de geçmez.
Şubat - 2024