Yavuz Sultan Selim dönemi, Osmanlı İmparatorluğu ile Memlük Sultanlığı arasında önemli olaylara sahne olmuştur. Bu dönem, iki devlet arasında devam eden iyi ilişkilerin bozulmasına neden olmuştur. Bu makalede, bu ilişkinin nasıl geliştiği ve hangi olayların bu ilişkiyi etkilediği ele alınacaktır.

Yavuz Sultan Selim'in, Dulkadir Beyliği'nin yönetimini Alaüddevle Bozkurt Bey'den alarak Şehsuvaroğlu Ali Bey'e vermesi, Memlük Sultanlığı'nda endişeye yol açmıştı. Bu olay, Memlükler'in Selim'in Suriye işlerine karışmasından çekinmelerine sebep oldu. Memlük Sultanlığı, İran savaşlarını dikkatle takip etmiş ve ayri mezhepten olmalarına rağmen Şah İsmail'in şahsında yeni bir müttefik bulmuştur. Şah İsmail de Memlük Devleti'ne müracaat etmiş ve Selim'in Suriye'yi de istila edeceğine dikkat çekmiştir. Bunun üzerine, Memlük Sultanı Kansu Gavri, Osmanlıların yeniden İran üzerine yürümelerini önlemek için adamlarından birini Şah İsmail'e yollamıştır.

İran ile Memlük Devleti'nin Osmanlılara karşı müsterek hareketine mani olmak için tedbirler alınması gerekiyordu. Güneydoğu'da fethedilen yerlerin elde tutulabilmesi için, Memlük Devleti'ne bir darbenin indirilmesi zarureti doğmuştu. Memlükler, Osmanlılara böyle bir fırsatı vermekte gecikmediler. Ortadoğu'da "Ehl-i Sünnet" efkar-ı umumiyesi, Şia belasina büyük bir darbe indirip, bunun ilerlemesini durduran ve asırlarca Hristiyan dünyasının müsterek ve güçlü kuvvetlerine karşı koyan Osmanlıları, İslam riyasetinde görmek istiyordu. Yavuz için bu, gerçekleştirilmesi zaruri bir vazife idi. İslam riyasetinin başlıca imtiyazı olan "Hilafet" ve "Haremeyn"e sahip olmanın artık Osmanlı Hanedanı'nın hakkı olduğu düşünülüyordu. İslam dünyasındaki "ehl-i hall ve'l-akd"in kanaati de böyleydi.

Doğu denizlerinde dolaşmaya başlayan Portekizliler, Memlük Devleti'ne büyük zararlar vermişti. 1502 yılında Hindistan'a yerleşen Portekiz, Hindistan ile Avrupa arasındaki tüm ticaretin kendi denetiminde olan Güney Afrika'dan dolanan deniz yolundan yapılmasını istiyordu. 1507'de Aden Körfezi'nde Sokotra, 1508'de de Hürmüz'ün ele geçirilmesiyle bu abluka daha sıkı bir şekilde uygulanır olmuştu. Bu durum, Memlük ekonomisi ile devlet hazinesinde sürekli bir bunalım meydana getirmişti. Şah İsmail, henüz yeni eriştiği İran Körfezi'nin Avrupalıların tekeline geçmesini istemiyordu ancak Osmanlılara karşı kendisine destek olmaları karşılığında Portekiz gemilerine yardımda bulunmaya hazırdı.

Yavuz Sultan Selim, Memlük Sultanı Kansu Gavri'nin, Dulkadir Devleti'nin ortadan kalkmasıyla "Sâhib-i Haremeyn" olarak hutbenin kendi adına okunmasını istemesi üzerine, Koca Çerkes er ise hutbesini Mısır'da okutmaya devam etsin diyerek Mısır'ın geleceği hakkındaki düşünce ve niyetini açıkça belli etmişti. Yavuz, İslam dünyasının liderliğini üstlenme konusunda kararlıydı ve bu doğrultuda hareket ediyordu.

Yavuz Sultan Selim, Memlük Sultanı Kansu Gavri'nin Halep'e gelmesi üzerine, Memlük emirlerinden birçoğunu kendi tarafına çekmeye muvaffak oldu. Antep, Halep ve Şam valileri, Selim'in davetine koşmakta gecikmediler. Selim, Rumeli Kadiaskeri Zeyrekzâde Rükneddin ile ümerâdan Karaca Ahmed Paşa'dan müteşekkil bir elçilik heyeti gönderdi. Bu heyet, önce iyi bir kabul görmez ise de sonra Şah İsmail'e karşı olan gerginlikte arabulucu bir rol oynayabilecekleri teklifi ile geri döndü.

Elçilerine yapılan hakarete tahammül edemeyen Selim, bu hakareti, iki devlet arasında bir harp sebebi saydı. Memlük Sultanının, 50.000 kişilik büyük bir orduyla ve yanında Abbasi Halifesi III. Mütevekkil Alallah olduğu halde Halep'e gelip mevki alması, Osmanlılara aradıkları fırsatı verdi. Osmanlı Şeyhülislamı Zenbilli Ali Cemalî Efendi, İslam ve şeriat düşmanlarına yardım eden Memlük ümerasına karşı harb için fetva verdi. Yavuz Sultan Selim, Akşehir, Konya, Kayseri yoluyla Elbistan ovasına gelip Vezir-i a'zam Hadim Sinan Paşa kuvvetlerine iltihak etti. Bu sebeple, 922 (10 Ağustos 1516) tarihli bir mektupla Kansu Gavri'yi gerek Şah İsmail'i desteklemek gerekse elçilerine yaptığı hakaretten dolayı savaşa davet etti.

Yavuz Sultan Selim, Elbistan Ovası'nda Vezir-i a'zam Hadim Sinan Paşa kuvvetlerine katıldıktan sonra, Ayıntab (Gaziantep) istikametine doğru yol aldı. Bu hareket esnasında yol üzerinde bulunan şehir ve kasabalar ile Malatya'yı zapt etti. Ayıntab'a geldikten sonra burada, Halep'e kadar Osmanlı ordusuna rehberlik edeceğini va'd eden şehrin valisi Yunus Bey'in ilticasını kabul etti. Osmanlı kuvvetleri kendilerine iltihak edenlerle birlikte, Halep'e bağlı bazı şehirleri de aldılar. Halep'in ekâbir ve ümerası da Osmanlilara müracaat edip kendilerini Memlükluların elinde bırakmamak şartıyla Osmanlı ordusunu memnuniyetle karşılayacaklarını bildirmişlerdir.

Yavuz Sultan Selim dönemi, Osmanlı-Memlük ilişkilerinde önemli bir dönüm noktası olmuştur. İki devlet arasındaki gerilim ve savaşlar, Osmanlı'nın İslam dünyasında liderlik iddiasını pekiştirmiştir. Yavuz Sultan Selim'in kararlı ve stratejik hamleleri, Osmanlı İmparatorluğu'nun Ortadoğu'daki hakimiyetini güçlendirmiştir.